Gezellig en goedkoop eten met kerst
Het gehaktbrood van Elselien van IJken.
Koken met kerst voor alleenstaande vrouwen, dat klinkt zielig, maar is het niet. ,,Ben je mal, deze ’meiden’ zoeken elkaar op voor de gezelligheid, in je eentje is tenslotte ook maar alleen,’’ zegt Elselien van IJken (59), die op tweede kerstdag als gastvrouw optreedt.
De harde kern van het groepje van negen komt voort uit een inmiddels opgeheven koor in Soest. Sommigen hebben wel een relatie, maar wonen toch alleen. Elselien verloor in 2000 haar echtgenoot en vond een nieuwe partner met wie ze niet samenwoont. Mannen zul je, als ze één keer per maand bij elkaar komen om te bridgen, niet in hun kringen aantreffen.
Elselien, een goedlachse vitale vrouw, leerkracht op een basisschool en vrijwilliger bij De Boog, een stichting voor mensen met een niet-aangeboren hersenaandoening, houdt van knus en gezellig. ,,Ik kan intens genieten van samen aan een grote tafel eten en kletsen en dat dan lekker lang. Wat dat betreft kunnen wij nog veel leren van onze nieuwe Nederlanders, die nemen er de tijd voor. Bij ons op school merk ik dat ook. Op feestelijke dagen komen de moeders onaangekondigd met schalen vol lekkernijen. Dan merk je weer eens dat eten verbroedert en verzustert.’’
Met het allergrootste plezier staat Elselien in de keuken. Na de dood van haar man heeft ze zelfs in Soest een poosje een table d’hôte, een huiskamerrestaurant gehad. ,,Dat liep als een tierelier. Na mijn verhuizing ben ik ermee gestopt, mijn huis is er te klein voor.’’
Haar sfeervolle woning in de Muurhuizen biedt net voldoende ruimte voor de ontvangst van haar bridgende vriendinnen. Ze hoeft niet de hele dag in de keuken te staan, want iedereen neemt wat mee. Geroosterde paprika’s, een fijne salade, gerookte zalm, gebak, brood, kaas. De vrouw des huizes zorgt voor de wijn en het water. Elselien kiest voor deze speciale gelegenheid zelf voor gehaktbrood.
,,Goed eten hoeft niet duur te zijn, ik maak er een sport van om met zo goedkoop mogelijke ingrediënten iets smakelijks in elkaar te draaien, ook, of liever nog, juist met de kerst. Ik word horendol van al die bladen met exclusieve kerstdiners. Dat is nergens voor nodig. Ik doe daar niet aan mee. Ik beleef veel meer genoegen aan creatief omspringen met restjes, aan het koken volgens de seizoenen. Egyptische sperzieboontjes of Zuid-Amerikaanse asperges in de winter, ik moet er niet aan denken.’’
Elselien van IJken, zwarte blouse en wit schort, temidden van haar bridgende vriendinnen. ,,Iedereen neemt wat lekkers mee.''
Haar gehaktbrood kost een handvol euro’s aan ingrediënten (’heerlijk en voor iedereen betaalbaar’). Nu kiest ze voor de winterse variant, voor de drie andere seizoenen volstaan een paar eenvoudige aanpassingen (zie recept hieronder). Eerst bridgen, dan smikkelen en smullen en opnieuw een kaartje leggen. ,,En tussendoor zingen we christmas carols, Engelse kerstliedjes.’’
Recept gehaktbrood: overheerlijk, gemakkelijk, goedkoop (winterversie)
Nodig:
oven
bakvorm + 20 centimeter lang
koekenpan
aluminiumfolie
Ingrediënten voor gehaktbrood:
100 gram ontbijtspek, óf olijfolie, óf bakpapier
500 gram rundergehakt
1 ui (fijngehakt)
½ teen knoflook (geperst)
50 gram rozijnen (geweld)
25 gram gedroogde pruimen (klein gesneden)
25 gram gedroogde perziken (klein gesneden)
1 plak ontbijtkoek (of paneermeel/gekruimeld beschuit)
1 ei
¼ gesneden rood pepertje (fijn gesneden), óf ½ theelepel sambal oelek (naar smaak)
1 theelepel citroenschil (geraspt)
1 theelepel verse gember (fijn gehakt), óf 2 bolletjes gekonfijte gember (fijn gesneden), óf ½ theelepel djahé
½ theelepel kaneel
zout naar smaak
Ingrediënten voor garnering:
25 gram gedroogde pruimen (fijngesneden)
25 gram gedroogde abrikozen (fijngesneden)
abrikozenjam, óf marmelade, óf chutney
Bereiding:
verwarm de oven op 200 graden Celsius
fruit ui en knoflook in koekenpan tot glazig
meng alle ingrediënten tot samenhangend geheel
bekleed bakvorm met ontbijtspek, óf met bakpapier, óf vet deze goed in met olijfolie
stort de samenhangende massa in de voorbereide bakvorm (let op de hoeken!)
bedek losjes met aluminiumfolie
zet in de verwarmde oven: 40 minuten op 200 graden
20 minuten laten rusten buiten de oven
stort op schaal en verder afkoelen
versier met jam, marmelade of chutney
Serveren:
Kan koud, lauw, of warm worden geserveerd als hoofdgerecht
Variaties:
Afhankelijk van het seizoen kunt u verschillende ingrediënten gebruiken. Hieronder enkele suggesties waarmee u kunt variëren.
Lente: ½ lams-/1/2 rundergehakt i.p.v. rundergehakt; asperges, gekookte kwarteleitjes, lenteuitjes i.p.v. gedroogde vruchten
Zomer: pitloze kersen, bosui, 1 eetlepel crème de fraises de bois, bieslook, roze pepertjes, garnering zomerfruit
Herfst: champignons, 1 eetlepel truffelolie, blokjes ontbijtspek, garnering: gebakken bospaddestoelen en prei