Alet van 't Eind bakt elk najaar grote hoeveelheden speculaaskoek.

Als de dagen snel korter worden en herfstwinden het laatste blad van de bomen rukken, dan begint het te kriebelen bij Alet van 't Eind. De kleindochter van banketbakker Jan Vonk uit de Langestraat - alleen de oudste Amersfoorters hebben hem nog gekend - móet dan gewoon de keuken in om speculaaskoek te bakken. En dan niet één, maar een stuk of vijftig; voor alle familie, vrienden en bekenden. Tot 5 december geurt het aan de Van Oldenbarnveltlaan als in een bakkerij.

,,Ik hoef het maar te ruiken of de beelden van opa in zijn overvolle keukentje komen terug,'' vertelt Alet, terwijl ze met de deegroller een stevige lap koekdeeg bewerkt. ,,Opa bleef bakken nadat hij zijn zaak had opgedoekt, en altijd in grote hoeveelheden. Taarten natuurlijk, maar tegen Sinterklaas ook chocoladeletters, marsepein en banketletters. We hadden nogal wat familie overzee wonen. Die kregen dozen vol zelfgemaakte lekkernijen.

,,Ik heb er als klein meisje vaak bijgestaan als opa met zijn baksels in de weer was. Heerlijk vertrouwd vond ik dat. Het behoort tot mijn fijnste herinneringen.''
Alet deelt het recept van haar pittige speculaaskoek graag met anderen, maar het kruidenmengsel geeft ze niet prijs. ,,Dat is een geheim recept van mijn grootvader. Hij gebruikte het voor zijn Keesjes, een speciaal soort koek. Opa was beroemd om zijn Keesjes en om zijn Grove Dirk. Dat was een kruidkoek. De precieze recepten zijn verkocht aan andere bakkers toen opa er mee stopte. Ze moeten nog ergens zijn.''

Alet laat het speculaasdeeg een dag 'op smaak' komen, voordat ze het kneedt, uitrolt, in de vorm doet en afbakt. ,,Je proeft het verschil. Gekruid deeg moet een tijdje 'rijpen'. Dat is een advies voor de mensen die dit recept proberen. Het is niet moeilijk, maar geef het wel de tijd.''

Door de spijsvulling, die ze koopt op de markt, roert Alette zelfgemaakte abrikozenjam en een beetje crème fraîche. ,,Het wordt er net wat luchtiger en frisser door. Zo'n koek is tenslotte behoorlijk machtig.''
Van de restjes deeg maakt ze pepernoten. ,,Dat is het aardige van dit recept. Je hoeft helemaal niks weg te gooien. Ik baal er trouwens wel van dat de pepernoten en letters tegenwoordig al in september in de schappen liggen. Dat hoort gewoon niet. Ik ga pas bakken als Sinterklaas arriveert.''
Aan het eind van de ochtend liggen vier speculaaskoeken, formaat kleine taart, na te geuren op de keukentafel. De baksessie heeft zijn sporen nagelaten op het aanrecht, dat is ondergesneeuwd met bloem. ,,Dat is ook een tip: gebruik veel bloem als je het deeg aan het kneden bent. Het koekmengsel is namelijk heel plakkerig.''
Alet zou er best nog een paar kunnen bakken vandaag. ,,Ik kan hier uren mee bezig zijn. Ik word er absoluut niet moe van. Als ik bak kom ik tot bezinning. Daarom alleen al.''

De gevulde speculaaskoek (doorsnee 22 cm) van Alet van ’t Eind

INGREDIENTEN:
375 gr bloem
250 gr boter
250 gr bruine suiker
1 volle theelepel bakpoeder
2 stevige eetl speculaaskruiden
snufje zout
350 gr spijs
2 eetlepels abrikozenjam
2 eetlepels creme fraiche
losgeklopt ei
amandelen

Meng de bloem, boter, bruine suiker, bakpoeder, speculaaskruiden en zout tot deeg. Laat het deeg een dag staan in een koele omgeving. Korter mag ook, maar geeft minder smaak.

Kneed het deeg met de handen tot een soepel geheel. Bestrooi aanrecht of werkblad met bloem en rol de klomp deeg met een roller uit tot een plak met een dikte van ongeveer 1 centimeter.

Meng de abrikozenjam en de creme fraiche door de spijs. Klop voor de garnering alvast een ei los in een schaaltje.

Rol de plak deeg uit over de bodem van een bakblik met een niet al te hoge rand. Smeer de spijsvulling uit over de koekbodem en dek het geheel af met een nieuwe laag deeg. Snijd het deeg dat over de randen valt zorgvuldig weg. Bestrijk de bovenkant met ei nadat de amandelen er zijn ingeduwd.

Bak de speculaaskoek 35 minuten in een voorverwarmde oven op 200 graden. Draai kleine bolletjes van het overgebleven deeg. Laat de ’pepernoten ’ meebakken in de oven tot ze bruin en knapperig zijn.